Trong hệ thống Tứ Phủ, Phủ Nhạc (Núi Rừng) và Phủ Địa (Đất Đai) mang trong mình những đặc trưng về nghi thức và thần thái hoàn toàn đối lập, phản ánh sự đa dạng và chiều sâu của Tín ngưỡng Thờ Mẫu. Việc nhận diện và thực hành đúng sự khác biệt này là kiến thức then chốt đối với người hành lễ.
I. PHỦ NHẠC: NĂNG LƯỢNG HÙNG VĨ CỦA SƠN LÂM
Phủ Nhạc đại diện cho sự sống, sức mạnh và vẻ đẹp hùng vĩ của núi rừng, nơi ngự trị của các vị Thánh như Mẫu Thượng Ngàn.
- Thần Thái Mạnh Mẽ: Các giá thuộc Phủ Nhạc thường có tính cách mạnh mẽ, nhanh nhẹn, thậm chí là hoang dã. Thần thái khi ngự đồng cần toát lên sự tự do, phóng khoáng nhưng vẫn giữ được sự uy nghiêm.
- Nghi Thức Đặc Trưng: Các điệu múa thường mô phỏng các hoạt động gắn liền với núi rừng như săn bắn, hái lượm, hoặc di chuyển nhanh nhẹn. Đạo cụ sử dụng cũng là các vật phẩm gắn với sơn lâm (như cờ, cung tên, hoặc các vật phẩm mang màu xanh lục).
- Màu Sắc Biểu Tượng: Màu Xanh Lục/Xanh Lam là chủ đạo, tượng trưng cho cây cối, sự tươi tốt và màu mỡ của rừng núi.
II. PHỦ ĐỊA: SỰ TÔN NGHIÊM CỦA VƯƠNG GIẢ
Phủ Địa, còn gọi là Địa Phủ, gắn liền với đất đai, tài nguyên và là nơi Vua Cha, Chúa Địa cai quản. Phủ này mang tính chất vương giả, uy quyền và trang nghiêm.
- Thần Thái Quyền Quý: Các giá thuộc Phủ Địa, đặc biệt là các giá Quan, mang thần thái uy quyền, chậm rãi, nhưng quyết đoán. Sự tôn nghiêm là yếu tố hàng đầu trong mọi cử chỉ.
- Nghi Thức Đặc Trưng: Nghi thức trong Phủ Địa thường mang tính chất quan lại, triều đình. Động tác chậm rãi, khoan thai, thể hiện sự cao sang. Các đạo cụ thường là các vật phẩm tượng trưng cho quyền lực như đao kiếm, ấn tín, hoặc các vật phẩm được chế tác từ kim loại quý.
- Màu Sắc Biểu Tượng: Màu Vàng/Nâu là màu chính, biểu tượng cho sự sung túc, quyền lực tối cao của đất đai và hoàng tộc.
III. KỸ NĂNG CHUYỂN HOÁ THẦN THÁI
Đối với Thanh Đồng, việc thực hành Hầu Đồng không chỉ là thay đổi trang phục mà còn là sự chuyển hoá hoàn toàn về thần thái, từ sự hùng vĩ của Nhạc Phủ sang sự trang nghiêm của Địa Phủ.
Nắm vững lề lối và sự khác biệt về nghi thức giữa các Phủ là yếu tố then chốt để đảm bảo tính nghệ thuật và sự linh thiêng, góp phần vào việc bảo tồn giá trị Di sản Văn hóa Phi vật thể của Tín ngưỡng Thờ Mẫu.
